शुक्र ग्रहमा जीवन हुनसक्छ भेटियो संकेत

एजेन्सी । खगोल शास्त्रीहरुले शुक्र ग्रहको वायुमण्डलमा एउटा ग्यास भेटेका छन् जसले त्यहाँ जीवन भएको संकेत दिइरहेको छ । शुक्र ग्रहको बादलमा केही सूक्ष्म जीव तैरिरहेको हुनसक्ने सम्भावना जताइएको छ ।

भेटिएको ग्यासको नाम फस्फिन हो । एउटा यस्तो अणु जुन फस्फोरसको कण र तीन हाइड्रोजनको कण मिलेर बनेको छ ।

धर्तीमा फस्फिनको सम्बन्ध जीवनसँग छ । यो पेन्गुइन जस्ता जनावरको पेटमा पाइने सूक्ष्म जीवसँग जोडिएको छ र दलदलजस्तो कम अक्सिजन भएको स्थानमा पाइन्छ । यो ग्यास माइक्रो ब्याक्टेरिया अक्सिजनको अनुपस्थितीमा उत्सर्जित हुन्छ ।

फस्फिनलाई कारखानामा पनि बनाउन सकिन्छ तर शुक्र ग्रहमा त कारखाना छैनन् र निश्चित रुपमा त्यहाँ कुनै पेन्गुइन पनि छैनन् ।

त्यसो भए शुक्र ग्रहमा यो ग्यास किन छन्, त्यो पनि ५० किलोमिटर माथि ? बेलायतको कार्डिफ युनिर्भिटीका प्राध्यापक जेन ग्रिव्स र उनका सहकर्मीको मात्रै यहि प्रश्न छ ।

उनीहरुले नेचर एस्ट्रोनोमी नामको जर्नलमा एक पेपर प्रकाशित गरेको छ जसमा उनीहरुले शुक्रमा फस्फिन भेटिएको आफ्नो निगरानीलाई विस्तारसँग लेखेका छन् । साथै आफ्नो अनुसन्धानबारे लेखेका छन् जसमा उनीहरुले यो अणु कुनै प्राकृतिक, नन बायोलोजिकलमार्फत् बनेको हुनसक्ने बताउने कोसिस गरेका छन् ।

यद्यपि, वैज्ञानिकको समूहले शुक्रमा जीवन भेटिएको दाबी गरेका छैनन् । उनीहरुले यो सम्भावनाबारे थप पत्ता लगाउनुपर्ने बताएका छन् ।

कसरी भेटियो जीवनको संकेत दिने ग्यास ?
वास्तवमा कार्डिफ युनिभर्सिटीका प्राध्यापक जेन ग्रिव्स र उनका साथीले हवाईको मौना केआ अब्जरवेटरीमा जेम्स क्लर्क म्याक्सवेल टेलिस्कोप र चिलिमा रहेको अटाकामा ‘लार्ज मिलिटरी ऐरी टेलिस्कोप’ को मद्दतले शुक्र ग्रहमा निगरानी राखे ।

यसमा उनीहरुले फस्फिनको स्पेक्ट्रक सिग्नेचरबारे पत्ता लगाए । तत्पश्चात् वैज्ञानिकले शुक्र ग्रहको बादलमा यो ग्यास अत्यधिक मात्रामा भएको सम्भावना जताए ।

शुक्र ग्रहबारे हालसम्म जति पनि जानकारी प्राप्त छ र त्यहाँ जस्तो स्थिती छ, त्यो हेर्दा फस्फिनको जति मात्रा त्यहाँ भेटिएको छ, अहिलेसम्म फस्फिनको कुनै पनि अजैविक माध्यमबारे पत्ता लाग्न सकेको छैन । यसको अर्थ यो हो कि जीवनको सम्भावनामाथि विचार गर्न सकिन्छ ।

प्राध्यापक जेन ग्रिव्सले भने, ‘आफ्नो पूरा करियरमा म मेरो ब्रह्माण्डमा कतै पनि जीवन खोज्ने रुची रहेको छ । तसर्थ मलाई यो सम्भावना बारे सोचेर नै मज्जा आइरहेको छ ।’

यो यति रोचक किन ?
छिमेकी ग्रह शुक्रमा जीवनको सम्भावना सौर्यमण्डलको अन्य कुनै पनि ग्रहभन्दा कम मानिन्छ । शुक्रलाई बाइबलमा नर्क भनिन्छ ।

शुक्रमा वायुमण्डलको मोटो पत्र छ जसमा कार्बन डाइअक्साइड अत्यधिक छ । यसको वातावरणमा ९९ प्रतिशत कार्बन डाइअक्साइड छ । यो ग्रहमा वायुमण्डलीय दबाब पृथ्वीको तुलनामा ९० गुणा बढी छ ।

सतहको तापक्रम पिज्जाको ओभन जस्तै ४ सय डिग्री सेल्सियसभन्दा बढी छ ।

त्यसैले यदि तपाईंले शुक्र ग्रहमा खुट्टा राख्नुभयो भने तपाईं केही सेकेन्डमा नै उम्लन थाल्नुहुन्छ त्यसैले यदि शुक्रमा जीवन भइहाले पनि त्यो हामी ५० किलोमिटर माथि नै पाउने आशा गर्न सक्छौं । बीबीसी